ΞΕΚΙΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ Α’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ: ΜΙΑ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ
Το ζήτημα της μετάβασης από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό
Η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο αποτελεί μια ιδιαίτερη εμπειρία τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς τους. Οι πρώτοι μήνες της πρώτης τάξης του δημοτικού αποτελούν μία περίοδο ορόσημο στη μαθητική πορεία των παιδιών που συνοδεύεται από έντονα συναισθήματα. Βέβαια κάθε παιδί έχει μια μοναδική προσωπικότητα και μπορεί να βιώσει με διαφορετικό τρόπο τη μετάβαση στο δημοτικό σχολείο. Άλλα παιδιά βιώνουν συναισθήματα χαράς και ενθουσιασμού και άλλα παιδιά νιώθουν στρες και ανασφάλεια κατά την προσαρμογή τους στο νέο περιβάλλον.
Τι σκέφτονται τα παιδιά όταν αλλάζει το σχολικό πλαίσιο;
Πολλές φορές παρατηρείται αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν «άγχος αποχωρισμού». Όταν οι γονείς αφήνουν το παιδί τους στο σχολείο στην αρχή της πρώτης δημοτικού, εκείνο μπορεί να νιώθει ότι τιμωρείται και να σκέφτεται ότι δεν θα επιστρέψει ξανά στο σπίτι του με αποτέλεσμα να βιώνει έντονα αρνητικά συναισθήματα. Ειδικότερα στις μικρότερες ηλικίες όταν τα παιδιά αποχωρίζονται τους γονείς τους φοβούνται ότι εκείνοι δεν θα ξαναγυρίσουν και θα μείνουν μόνα τους. Τα συναισθήματα αυτά συνήθως εκδηλώνονται με κλάμα, θυμό, διαμαρτυρία ή και άρνηση να μπουν στη σχολική αίθουσα.
Αντίθετα, αρκετά παιδιά έχουν αναπτύξει έναν ασφαλή συναισθηματικό δεσμό με τον γονιό, συνήθως τη μητέρα, τα προηγούμενα χρόνια της ζωής τους, με αποτέλεσμα τώρα να χειρίζονται καλύτερα τις νέες συνθήκες και την προσαρμογή τους στο σχολείο.
Ποιοι μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν στην ομαλή μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό;
Υπεύθυνοι για την κοινωνικοποίηση και την ομαλή προσαρμογή των παιδιών στις νέες συνθήκες είναι φυσικά το ίδιο το σχολείο αλλά και η οικογένεια. Ένα συμπεριληπτικό σχολείο το οποίο ελκύει το ενδιαφέρον των μαθητών και παρέχει ίσες ευκαιρίες αποτελεί τη βάση της ομαλής προσαρμογής σε αυτήν την πρώτη περίοδο της σχολικής ζωής των παιδιών. Η κουλτούρα αυτής της συμπερίληψης πρέπει να διακρίνεται πάντοτε από αειφόρες αξίες όπως είναι η δικαιοσύνη, η εμπιστοσύνη, η αλληλεγγύη, η αξιοκρατία και η συνεργατική κουλτούρα.
Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς;
Είναι απαραίτητο να ενισχυθεί ο υποστηρικτικός ρόλος των γονέων, οι οποίοι θα έχουν ενεργή συμμετοχή στη σχολική ζωή των παιδιών τους. Οι γονείς είναι σημαντικό να είναι ενήμεροι για την αλλαγή του ρόλου τους ως γονείς παιδιών δημοτικού σχολείου. Μια συνάντηση με τον εκπαιδευτικό ή τον διευθυντή του σχολείου πριν την έναρξη της χρονιάς θα δώσει χρήσιμες συμβουλές και πληροφορίες για τις νέες σχολικές συνθήκες.
Επίσης, οι γονείς κρίνεται ωφέλιμο να είναι έτοιμοι να συζητήσουν με ειλικρίνεια με το παιδί τους σχετικά με απορίες που μπορεί να προκύψουν στο ίδιο γύρω από το νέο σχολικό πλαίσιο και να ακούσουν τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες του. Για παράδειγμα, μπορούν να παρέχουν πληροφορίες στο παιδί τους σχετικά με τις νέες υποχρεώσεις του στο σχολείο, τα βιβλία που θα έχει, τυχόν εργασίες, δραστηριότητες, εκδρομές και διαλείμματα.
Ακόμη και η επίσκεψη στο καινούργιο σχολείο πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς μπορεί να προετοιμάσει το παιδί και να συμβάλει στον κατευνασμό των ανησυχιών του. Με την τεχνική της απευαισθητοποίησης η προσέγγιση του σχολείου μπορεί να γίνει σταδιακά ξεκινώντας από καταστάσεις που δημιουργούν λιγότερο άγχος στα παιδιά. Οι γονείς πηγαίνουν αρχικά έξω από το σχολείο μαζί με το παιδί τους, μετά μέσα στην αυλή, έξω από την τάξη και στο τέλος μέσα στην τάξη μέχρι το παιδί να νιώσει ασφαλές και τότε εκείνοι αποχωρούν.
Ποιος είναι ο ρόλος της αυτοεκτίμησης των παιδιών;
Στη διαχείριση των οποιωνδήποτε αλλαγών, όπως είναι η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, σημαντικός παράγοντας αποτελεί η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των παιδιών. Οι γονείς καλλιεργώντας τη θετική αυτοεικόνα των παιδιών τους, τα μαθαίνουν να αγαπούν τον εαυτό τους όπως είναι και να αναπτύσσουν υγιείς κοινωνικές σχέσεις. Η επιβράβευση των επιτευγμάτων των παιδιών, η αποδοχή άνευ όρων και η εμπιστοσύνη στις δυνατότητές τους χτίζει ισχυρές προσωπικότητες με αυτοπεποίθηση. Παιδιά με θετική αυτοεικόνα μπορούν να διαχειρίζονται καλύτερα τις δυσκολίες που προκύπτουν στη μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό και καταφέρνουν να ενταχθούν γρηγορότερα στο μαθητικό σύνολο.
Γενικότερα, η σχέση γονέων-παιδιών μπορεί να επιδράσει θετικά ή αρνητικά στην προσωπική εξέλιξη των παιδιών και στη μετάβασή τους στη δημοτική εκπαίδευση. Ένα οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο κυριαρχεί ο αλληλοσεβασμός, η αποδοχή, η εμπιστοσύνη και η δημοκρατικότητα δεν μπορεί παρά να αποτελέσει πηγή δύναμης και αυτοπεποίθησης για το παιδί που μεγαλώνει και βιώνει τις αλλαγές κάθε ηλικίας.
Βιβλιογραφία
Αγγελίδου, Κ. (2011). Επιτυχημένη ηγεσία και παροχή ίσων ευκαιριών μέσω των δημοκρατικών διαδικασιών. Στο Π. Αγγελίδης, (επιμ.). Παιδαγωγικές της Συμπερίληψης. Αθήνα: Διάδραση.
Πανταζής, Σ., Σακελλαρίου, Μ., & Μπάκας, Θ. (2009). Σκέψεις και συναισθήματα των παιδιών κατά τη μετάβασή τους από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο.
Bell-Dolan, D., & Brazeal, T. J. (1993). Separation anxiety disorder, overanxious disorder, and school refusal. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 2(4), 563-580.
